روف گاردن چیست؟

روف گاردن یا باغ بام (بام سبز) به فضای سبز طراحی شده ای گفته می شود که به طور معمول بر روی پشت بام ساختمان ها اجرا می شود. این فضاهای منحصر به فرد، کاربرد‌های زیادی دارند، از زیبایی شناختی و فضاهای تفریحی گرفته تا پایداری محیطی و تنوع زیستی شهری. باغ بام‌ها می‌توانند از یک باغچه کوچک و ساده تا یک باغ بزرگ و پیچیده با انواع تجهیزات و گیاهان (بوته‌ها، درختچه‌ها و حتی درختان) طیف گسترده ای داشته باشند. در ادامه، با مفهوم و انواع روف گاردن به طور کامل آشنا می شویم و روند طراحی تا اجرای روف گاردن را براتون توضیح می دهیم.

معنی روف گاردن چیست؟

واژه ی روف گاردن از دو قسمت روف که به معنای سقف و یا بام و گاردن که به معنی باغ است، تشکیل شده که در واقع به فضای سبز طراحی شده ای گفته می شود که بر روی هر سقفی قابل اجراست، اما به طور رایج و معمول، روف گاردن یا باغ بام، به فضای سبز طراحی شده پشت بام ها می گویند که در انواع سبک ها و طرح های مختلف قابل اجراست.

روف گاردن چیه؟

روف گاردن از مجموعه ای از لایه ها تشکیل شده که در بالای سقف ها (صاف یا شیبدار) نصب شده اند. لایه ها معمولا شامل یک غشای ضد آب، یک سیستم زهکشی، یک محیط رشد  (مانند خاک یا یک بستر تخصصی) با لایه بندی مخصوص و پوشش گیاهی هستند. هدف طراحی روف گاردن تقلید از اکویستم های طبیعی است که به گیاهان اجازه می دهد در یک محیط شهری چالش برانگیز رشد کنند.

انواع مدل روف گاردن

به طور کلی روف گاردن را می توان بر اساس کاربری، سبک طراحی، سبک اجرایی و …  طبقه بندی کرد که اصلی ترین طبقه بندی روف گاردن ها بر اساس سبک اجرایی می باشد که شامل سبک گسترده، متراکم، مدولار و یا ترکیبی می باشند که هر یک از این سبک ها با توجه به نیاز و سلیقه شما، فضای باغ بام و بودجه انتخاب می شوند.

انواع روف گاردن بر اساس سبک اجرایی

بام سبز گسترده

حالا که  میدانیم روف گاردن چیست ، بام سبز گسترده با لایه نازکی از خاک (معمولاً بین 5 تا 10 سانتی متر) و گیاهان همیشه سبز، پوششی، علفی و مقاوم به خشکی پوشیده می شود که سبک وزن و نسبتاً کم هزینه است و برای انواع ساختمان ها، از جمله خانه ها، آپارتمان ها و ساختمان های تجاری مناسب هستند.

سبک گسترده در مقایسه با سبک های دیگر ساده تر است و نیاز به اجرا و نگهداری کمتری دارد. بام‌های سبز گسترده، مظهر اصطلاح «بام سبز» هستند.

ویژگی های روف گاردن گسترده

این نوع بام ها به دلیل کم عمق بودن لایه خاک، تنوع گیاهی محدودتری نسبت به سایر انواع روف گاردن دارند. بنابراین، با توجه به تنوع کم گونه های گیاهی، نگهداری از گیاهان به نسبت سایر انواع دیگر روف گاردن راحت تر و کمتر است.

بام سبز متراکم

بام سبز متراکم از لایه ضخیم تری از خاک، گیاهان و بستر کاشت نسبت به بام سبز گسترده تشکیل می شود و مزایای زیست محیطی بیشتری از جمله کاهش رواناب باران و آلودگی هوا و … برای باغ بام ها دارد. بام سبز متراکم در مقایسه با سایر انواع روف گاردن، طراحی و نگهداری پیچیده تر و پرهزینه تری دارد.

از آنجایی که بستر کاشت این سبک عمق بیشتری دارد، می توان در طراحی و اجرای آن از انواع مختلف گیاهان، درختان و درختچه ها استفاده کرد. هزینه اجرای آن در مقایسه با سایر سبک ها بسیار بیشتر است و نیاز به سیستم آبیاری پیچیده تری و نگهداری بیشتری دارد.

ویژگی های بام سبز متراکم

این نوع بام سبز می تواند طیف وسیع تری از گیاهان از جمله درختان، درختچه ها، گیاهان چند ساله و … را پشتیبانی کند و امکان رشد گیاهان متنوع تری را فراهم کند.

بام سبز متراکم با توجه به گونه های گیاهی متنوع، نیاز به مراقبت و نگهداری منظمی دارد، بنابراین برای داشتن بام سبز متراکم پایدار، به یک برنامه نگهداری به خصوص برای گیاهان احتیاج است.

بام سبز مدولار

بام سبز مدولار نوعی بام سبز است که از واحدهای پیش ساخته جداگانه‌ ی کاشت، کف پوش و مبلمان تشکیل شده که این واحدها معمولا از مواد سبک مانند پلاستیک یا فوم ساخته می شوند و گیاهان در فلاور باکس ها روی پشت بام کاشته می شوند. سیستم مدولار بیشتر مناسب فضا های کوچک و محدود می باشد.

بام سبز ترکیبی

این نوع بام شامل ترکیبی از ویژگی ها و مزایای سبک گسترده و فشرده می باشد و در طراحی آن، امکان کاشت انواع گیاهان (درخت، درختچه و …) وجود دارد. نکته قابل توجه در ساخت روف گاردن ترکیبی توجه به میزان وزن ایجاد شده در اثر کاشت گیاهان در حین ساخت سازه می باشد.

سبک های روف گاردن چیست ؟

هر سبک معماری از باغ بام ها، ویژگی ها و خصوصیات منحصر به فرد خود را دارد که متناسب با معماری خود ساختمان بهتر است انتخاب شود. در ادامه با رایج ترین این سبک ها آشنا خواهید شد تا بتوانید بهترین گزینه را برای خود انتخاب کنید:

سبک مدرن

 سبک مدرن روف گاردن، ترکیبی از سادگی، زیبایی و عملکرد است که با خطوط ساده و هندسی، استفاده از متریال‌های طبیعی و صنعتی و رنگ های خنثی تعریف می‌شود. همچنین، پوشش گیاهی در این سبک یکدست تر و از تنوع گونه های کمتری برخوردار است. 

روف گاردن های مدرن فضایی آرام، شیک و مینیمال خلق می کنند و با استفاده از نورپردازی جلوه فضا را دو چندان می کند. برای تجهیزات این مدل روف گاردن، می توانید آلاچیق مدرن، مبلمان و آتشدان در نظر بگیرید و فضایی دنج برای استراحت و تفریح داشته باشید.

بستر کاشت دراین نوع سبک ها اغلب هندسی ساختاری هستند و برفرم و بافت تاکید دارند. باغ های عمودی و دیوارهای سبز در طرح های باغ بام مدرن بسیار رایج وپرطرفدارند. 

سبک ژاپنی

روف گاردن به سبک ژاپنی، فراتر از یک فضای سبز ساده است که با الهام از فلسفه و زیبایی‌شناسی ژاپنی، فضایی برای آرامش، تفکر و ارتباط با طبیعت فراهم می‌کند. در این سبک، هر عنصر با الهام از طبیعت انتخاب می شود تا تصویری از هماهنگی و تعادل را ایجاد کند.

عناصر طبیعی مانند آب، سنگ، شن و … المان های اصلی روف گاردن های ژاپنی هستند که هدف آنها، ایجاد فضایی آرام و بدون سر و صداست. از دیگر خصوصیات باغ ژاپنی، تاکید بر عدم تقارن المان هاست تا حس پویایی و طبیعی بودن به فضا ببخشد.

این بام های سبز با عناصری مانند سنگ هایی با اندازه و ظاهری خاص، شن و کاشت حداقل که معمولا به شکل تپه هستند، طراحی می شوند. آبنماها و فانوس های سنگی اقتباس شده از باغ های ژاپنی عناصر اصلی و رایج این سبک می باشند.

سبک کلاسیک

تقارن و نظم از ویژگی های اصلی روف گاردن کلاسیک است که با استفاده از خطوط و شکل های هندسی منظم و چیدمان متقارن گیاهان، نظم و زیبایی به فضا ببخشد. پوشش گیاهی مناسب این مدل روف گاردن، گیاهان هرس شده‌ی منظم مانند بوته‌های همیشه سبز، درختچه‌ها و گل هایی مانند رز و … است تا به فضا ظاهری کلاسیک ببخشند. همچنین، از دیگر تجهیزات روف گاردن کلاسیک، فواره ها، مجسمه ها و آبنما ها هستند تا فضا را به طور کامل تعریف کنند.

سبک مینیمال

خطوط طراحی و اکسسوری های ساده، تنالیته های تک رنگ از ویژگی های بارز این نوع روف گاردن ها می باشند. با انتخاب گیاهان به دلیل ویژگی‌های زیبایی شناسیشان مانند ساکولنتها، علفی ها، برخی درختان کوچک با الگوهای منحصر به فردشان می توانند در کنار متریال هایی مثل بتن، فلز یا سنگ های طبیعی با خصوصیات فیزیکی ساده به وزن زیبایی شناسی این سبک بیافزایند.

سبک طبیعت گرا

در این سبک طراحان از مناظر طبیعی و خصوصیات زیبایی شناختی آنها تقلید می کنند و از گیاهان بومی و اشکال ارگانیک برای ایجاد حسی بدون ساختار استفاده می کنند. کاشت‌ها در این سبک بصورت لایه‌ای و مسیرهای پرپیچ و خم هستند. برای طراحی و اجرای مناظر سخت در این سبک از فضاهایی طبیعی مانند سنگهای طبیعی، چوب یا شن استفاده می شود.

سبک مدیترانه ای

سبک مدیترانه ای با استفاده از رنگ ‌های گرم مانند نارنجی، زرد و قرمز، گیاهان معطر و عناصر طبیعی، فضایی گرم، صمیمی و پر از انرژی ایجاد می‌کند. المان های اصلی این سبک، چوب، سفال، سرامیک، آلاچیق های چوبی همراه با گیاهان معطر (رزماری، لاوان و … ) است تا حس نشاط و شادی را به فضا ببخشد.

باغ مثمر

باغ بام‌های مثمر، بام های سبزی هستند که در آن گیاهان خوراکی مانند سبزیجات، میوه‌ها و حتی برخی گیاهان دارویی کاشته می‌شوند. این نوع باغ بام ها علاوه بر زیبایی و ایجاد فضای سبز در محیط‌های شهری، امکان تولید محصولات تازه و ارگانیک را نیز فراهم می‌کنند.

در نهایت، برای انتخاب سبک روف گاردن خود بهتر است با متخصصان در این زمینه مشورت کنید تا بهترین انتخاب را با توجه به بام خود داشته باشید. برای داشتن بام سبزی پایدار، سبک موردنظر روف گاردن باید با سبک و ساختار کلی ساختمان هم خوانی داشته باشد، مراحل اجرایی آن طبق ضوابط و قوانین اجرا شود و نگهداری و مراقبت روف گاردن پس از اتمام کار به طور منظم انجام شود.

روند طراحی و اجرای روف گاردن چیست ؟

ارزیابی ساختمان

1- ظرفیت باربری سقف:

یکی از اصول طراحی روف گاردن، تعیین توانایی سقف در تحمل وزن اضافی است. یک مهندس سازه می‌تواند با بازدید از پروژه و بررسی نقشه ‌های ساختمان، ظرفیت باربری سقف را تعیین کند و بعد از تعیین شدن ظرفیت، طراحی روف گاردن مطابق با آن انجام شود.

2- سیستم زهکشی:

طراحی یک سیستم زهکشی مناسب برای جلوگیری از تجمع آب بر روی سقف و آسیب به سازه یکی از مراحل حیاتی در روند طراحی و اجرای روف گاردن است.

طراحی روف گاردن 

1-طرح:

با توجه به نیاز و کاربری موردنظر کارفرما، طراحی و زون بندی روف گاردن مطابق با آن انجام می شود که در پلان آن، موقعیت دقیق تجهیزات و ابعاد آنها تعیین و مشخص می شود.

2-تعیین کاربری:

روف گاردن چه کاربردی خواهد داشت؟ فضایی برای استراحت و تفریح خانوادگی، باغچه‌ای سرسبز برای پرورش گل و گیاه، یا مکانی برای آفتاب گرفتن و ورزش. تعیین کاربری و هدف از اجرای روف گاردن، در طراحی و انتخاب المان‌ها کمک می‌کند.

3-تقسیم بندی فضا:

یکی از مراحل طراحی روف گاردن، تقسیم بندی فضاست به این معنا که قسمت های مختلف روف گاردن مثل فضاهای کاشت، نشیمن و … مشخص می شود و زون بندی فضایی صورت می گیرد.

4-انتخاب مصالح:

مصالح و متریال روف گاردن، مطابق با سبک روف گاردن و بودجه مورد نظر بهتر است انتخاب شود تا هارمونی با سبک کلی معماری فضا داشته باشد. بنابراین، هماهنگی متریال و سبک کلی روف گاردن از نکات مهم طراحی باغ بام هاست.

5-طراحی کاشت (انتخاب گیاهان):

یکی از مراحل مهم هنگام طراحی روف گاردن ها، انتخاب گیاهان با توجه به فضای طراحی شده، شرایط آب و هوایی، تحمل سازه و … است که تکمیل کننده‌ی روند طراحی است، از این جهت که گیاهان فضای پشت بام را به باغ بام ها تبدیل می کنند. برای داشتن روف گاردنی پایدار و سبز، انتخاب گیاهان متناسب با ویژگی های شرایط محیطی از نکات مهم هنگام طراحی کاشت است. (متن گیاهان مناسب روف گاردن)

6-نورپردازی:

طراحی نورپردازی برای روف گاردن ها مرحله ی آخر پروسه ی طراحی است که می تواند عملکرد روف گاردن را دو چندان کند و جلوه بیشتری به فضا ببخشد.

اجرای روف گاردن

لایه بندی:

لایه بندی روف گاردن قبل از اجرا برای محافظت از ساختمان و جلوگیری از آسیب به سازه، به ترتیب لایه ها (ضد ریشه، ژئوتکستایل، ژئودرین و فیلتر خاک) باید انجام شود. 

آبیاری و زهکشی:

اجرای سیستم آبیاری مناسب تضمین دوام و پایداری گیاهان و روف گاردن است که انتخاب نوع سیستم به عواملی مثل بودجه، شرایط محیط و … بستگی دارد.

کارآمد ترین سیستم آبیاری برای روف گاردن ها، سیستم آبیاری قطره ای است که گزینه مناسبی برای روف گاردن هاست. 

کاشت گیاهان:

در نهایت، کاشت گیاهان مطابق با طرح مورد‌نظر اجرا می شود که مرحله‌ی آخر در روند اجرای روف گاردن هاست.

مزایای روف گاردن

حالا که میدانیم روف گاردن چیست بیابید مزایای روف گاردن را بررسی کنیم . روف گاردن های پشت بام، امروزه به عنوان یک راه حلی کاربردی برای داشتن فضایی سبز در نزدیک ترین مکان در دسترس، به خصوص در شهر تهران در حال گسترش هستند که مزایای بسیاری را هم برای شما و هم ساختمان ها فراهم می کنند. 

تصور کنید در ساعاتی از روز نیاز به یک فضای آرام برای قدم زدن، فکر کردن، مطالعه و … دارید و بدون گذراندن ساعت های طولانی در ترافیک و شلوغی، در سریع ترین زمان می توانید به روف گاردن پشت بام ساختمان خود، دسترسی داشته باشید.

گونه های متنوع گیاهی، فضایی دلپذیر و مطلوب در پشت بام ساختمان ها فراهم می کنند که می توانید ساعاتی از روز را پس از گذراندن یک روز کاری طولانی، برای ریلکس کردن و تفریح در آن سپری کنید.

روف گاردن های پشت بام، با ایجاد فضایی آرام و دنج، مکان مناسبی برای دورهمی ها، جلسات کاری، ورزش و … را در هر ساعتی از روز برای شما فراهم می کنند.

روف گاردن های پشت بام، جلوه‌ی ویژه ای به پشت بام ساختمان ها می بخشند و ارزش ساختمان ها را چند برابر می کنند.

زیبایی شناسی و تفریحی:

روف گاردن‌ها فضاهای سبز و زیبایی را در محیط های شهری برای شهروندان ایجاد می کنند و فرصتهای جذابی را برای استراحت، آرامش، باغبانی و معاشرت و برخی فعالیت های تفریحی را ارائه می دهند. 

بهره‌وری انرژی:

روف گاردن‌ها عایق‌های زنده ساختمان‌ها هستند و هزینه گرمایش و سرمایش را کاهش می دهند. آنها همچنین اثر جزیره گرمایشی را با کاهش دمای محیط کاهش می دهند. 

کیفیت هوا:

گیاهان نقش به سزایی در بهبود کیفیت هوا و فیلتر کردن آلاینده های هوا را دارند. بنابراین، یکی از مزیت های اصلی روف گاردن ها، فراهم کردن هوایی مطلوب برای کاربران است.

فیلتر صدا:

روف گاردن ها می توانند فیلتر مناسب و موثری برای جذب سرو صدای محیط های شهری اطراف باشند و فضاهای ساکت تر و آرام تری ایجاد کنند.  

روف گاردن ها روشی مبتکرانه برای نفوذ انسان ساخت طبیعت به محیط های شهری هستند که در عین حال اثرات زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی مثبت متعددی را بر زندگی شهری می گذارند. با برنامه ریزی، طراحی و مدیریت دقیق، این فضاهای منحصر به فرد می توانند به داشتن شهرهای پایدار، انعطاف پذیر و قابل زندگی کمک کنند.

شما می توانید برای طراحی و اجرای انواع روف گاردن ها از طریق شمارههای موجود در سایت منظر سبز و یا شبکه های اجتماعی با ما در تماس باشید.